Γιατί η χρηστότητα και η καλοσύνη σπανίζουν τόσο πολύ στις μέρες μας;
Είναι αλήθεια ότι ζούμε εποχές παράξενες. Στον Δυτικό κόσμο ειδικότερα, φαίνεται ότι ο Χριστός και το σωτήριο μήνυμα του ευαγγελίου έχουν θαμπώσει ως αξίες και κατευθύνσεις ζωής. Παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη αρχικά και η Αμερική που πήρε τη σκυτάλη στη συνέχεια, διέδωσαν τα καλά νέα του ευαγγελίου σε όλον τον κόσμο, τις τελευταίες δεκαετίες τα θεμέλια αυτά φαίνεται να τρίζουν και να έχουν διαρραγεί.
Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα φαίνεται να αναζητούν νοήματα ζωής σε άλλους δρόμους. Σε δρόμους περισσότερο ατομικούς και λιγότερο συλλογικούς. Σε δρόμους όπου η υπέρτατη αξία φαίνεται να είναι, το να περνάω εγώ καλά. Εντάξει να μην ενοχλώ τον άλλον, να μην τον πειράζω, αλλά μέχρι εκεί. Από εκεί και πέρα συνεχίζω τη ζωή μου κοιτώντας να ικανοποιώ τις επιθυμίες μου, τις φιλοδοξίες μου, τις ηδονές μου και όλα αυτά που στο τέλος θα ευχαριστούν εμένα. Άντε και στην καλύτερη περίπτωση έναν πολύ στενό κύκλο ανθρώπων όπως είναι τα παιδιά μου, η γυναίκα μου. Άντε και κάνα δύο ακόμη. Άλλα μέχρι εκεί. Όλα δηλαδή κινούνται γύρω από έναν εγωκεντρικό κύκλο όπου εγώ είμαι στον άξονα και όλα κινούνται γύρω από μένα.
Πολλοί άνθρωποι λοιπόν στην εποχή μας, φαίνεται σαν να έχουν χτίσει πύργους και έχουν κλειστεί μέσα σ’ αυτούς. Συχνά μάλιστα, οι πύργοι αυτοί είναι γυάλινοι έτσι ώστε να μπορεί κάποιος να τους βλέπει, αλλά ποτέ η πόρτα αυτού του πύργου δεν είναι ανοικτή. Κάτι τέτοιο δεν γίνεται σήμερα με τα κοινωνικά δίκτυα; Προσπαθούν οι άνθρωποι να δώσουν μια ιδανική διαδικτυακή εικόνα για τον εαυτό τους μπροστά στους άλλους. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να ανεβάσω την καλύτερη φωτογραφία που έχω βγάλει ποτέ, αφού την έχω πειράξει πιο πριν στο Photoshop, να δείξω μια τούρτα γιατί έχω γενέθλια σήμερα και περιμένω ευχές από τους ανθρώπους, να δουν οι άνθρωποι που πήγα και να θαυμάσουν, να τους πω τι έκανα κλπ. Γιατί όλα αυτά; Ποιος αλήθεια νοιάζεται για το τι έκανα εγώ, τι έφαγα κλπ; Γιατί άραγε τα κάνει ο άνθρωπος όλα αυτά; Τα κάνει για να καλύψει ένα κενό. Όχι το κενό κάποιου άλλου, αλλά το κενό το δικό του για αναγνώριση και προβολή. Διψάει ο άνθρωπος να δει πόσα likes είχε και με βάση αυτό εξαρτά τη χαρά του.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον, που να βρει χώρο η χρηστότητα και η καλοσύνη για να ανθίσει; Η χρηστότητα και η καλοσύνη από τη φύση τους βγαίνουν από μένα και πηγαίνουν σε κάποιον άλλον. Έχουν κάποιον αποδέκτη δηλαδή. Στην εποχή μας όμως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Όλοι οι άνθρωποι θέλουν την καλοσύνη, την εντιμότητα, την ευθύτητα, αλλά να έρχονται από τους άλλους προς αυτούς. Το ακριβώς αντίθετο δηλαδή με αυτό που έκανε ο Χριστός όταν τον βλέπουμε να μπαίνει μέσα στην συναγωγή, να ανοίγει το βιβλίο του Ησαΐα και να διαβάζει:
«Πνεύμα Κυρίου είναι επ’ εμέ, διά τούτο με έχρισε· με απέστειλε διά να ευαγγελίζωμαι προς τους πτωχούς, διά να ιατρεύσω τους συντετριμμένους την καρδίαν, να κηρύξω προς τους αιχμαλώτους ελευθερίαν και προς τους τυφλούς ανάβλεψιν, να αποστείλω τους συντεθλασμένους εν ελευθερία.» Λουκ. 4:18
Αυτό ήταν που έκανε ο Χριστός. Μέσα στην καλοσύνη Του και στην αγάπη Του διακηρύττει ότι ήρθε να ευεργετήσει τον άνθρωπο, ήρθε να του κλείσει τις πληγές, να του δώσει φως να βλέπει και να του ανοίξει την πόρτα για να είναι ελεύθερος. Όλα αυτά δεν τα έκανε για τον εαυτό Του αλλά για τους άλλους. Γι’ αυτό το λόγο το μήνυμα του ευαγγελίου δεν είναι τόσο δημοφιλές και τόσο ελκυστικό στις μέρες μας. Γιατί πολύ απλά δεν ταυτίζεται με τις εγωιστικές προτεραιότητες που έβαλε ο άνθρωπος σήμερα με αποτέλεσμα ο άλλος, ο πλησίον που αναφέρει η Γραφή, να είναι έξω από τη ζωή του. Είναι απλά ένας ξένος, μια αδιάφορη μονάδα που δεν έχει κανένα λόγο να του δείξει αγάπη, καλοσύνη και χρηστότητα. Έρχεται λοιπόν το μήνυμα του ευαγγελίου και ανατρέπει αυτό το εγωιστικό πρότυπο. Έρχεται ο Χριστός και με το στοιχείο της χρηστότητας στον χαρακτήρα Του λέει, εγώ δεν ήλθα για να υπηρετηθώ αλλά για να υπηρετήσω τον άνθρωπο. Ήρθα να γιατρέψω τις πληγές του, να σκύψω από πάνω του, να ασχοληθώ μαζί του, να του δώσω ελπίδα και προοπτική. Γι’ αυτό το λόγο το ευαγγέλιο και το μήνυμα του Χριστού δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο και αναγκαίο για τον σύγχρονο άνθρωπο.
Πως μπορώ πρακτικά να αυξηθώ στη χρηστότητα;
Εάν συνδέσουμε το ερώτημα με την προηγούμενη ενότητα, τι διαπιστώνουμε; Διαπιστώνουμε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος κλείστηκε μέσα στο εγώ του και στις ανάγκες του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η καλοσύνη και η χρηστότητα ως καρπός του Πνεύματος του Αγίου να μην έχει αποδέκτες για να εκδηλωθεί, να μη βρίσκει χώρο για να εκφραστεί. Απλά ανακυκλώνεται μέσα στον ίδιο άνθρωπο χωρίς να βγαίνει προς τα έξω. Το αποτέλεσμα βέβαια είναι οι άλλοι άνθρωποι να μην εισπράττουν καμία χρηστότητα και καλοσύνη.
Στις πανελλαδικές εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο το 1984, το θέμα που έπεσε στην έκθεση ήταν μια φράση του γνωστού συγγραφέα Αντώνη Σαμαράκη που έλεγε: Ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοντά η μια στην άλλη όσο σήμερα και ποτέ άλλοτε οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν τόσο μακριά η μια από την άλλη όσο είναι σήμερα. Πόσο μεγάλη αλήθεια έ; Αυτό συμβαίνει σήμερα. Άνθρωποι τόσο δίπλα ο ένας στον άλλον αλλά και τόσο μακριά ταυτόχρονα. Τόσο αδιάφοροι να σκύψουν και να δουν το άλλο πρόσωπο, να δείξουν ενδιαφέρον και καλοσύνη για τον άνθρωπο που είναι δίπλα τους. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Ευτυχώς όμως, η ιστορία δεν τελειώνει εδώ.
Το πρόβλημα υπάρχει πράγματι, αλλά εμείς εδώ δεν είμαστε για να μιλήσουμε μόνο για το πρόβλημα αλλά να δούμε και ποια είναι η λύση. Εδώ δε χωράνε πολύπλοκες φιλοσοφικές αναλύσεις. Η λύση είναι απλή και λέγεται μετάνοια. Η μετάνοια το πρώτο πράγμα που κάνει είναι η παραδοχή ότι έχω πρόβλημα. Η παραδοχή ότι αυτό το κλείσιμο στον εαυτό, δεν κάνει τον άνθρωπο ευτυχισμένο αλλά ακριβώς το αντίθετο. Όταν λοιπόν ο άνθρωπος καταλάβει και αποδεχτεί την τραγικότητα αυτής της κατάστασης και αφήσει τον Θεό να δουλέψει μέσα του μέσω της μετάνοιας, τότε αρχίζει και ενεργεί η χάρη του Θεού. Και η χάρη του Θεού τι κάνει; Κάνει τον άνθρωπο να μοιάζει με τον χαρακτήρα του Χριστού που ήταν γεμάτος με αγάπη και καλοσύνη για τον άλλον. Μόνο τότε η χρηστότητα βρίσκει διέξοδο για να εκφραστεί στους άλλους.
Υπάρχει λοιπόν δρόμος επιστροφής, υπάρχει φάρμακο και αυτό είναι η παραδοχή της έλλειψής μου και η μετάνοια. Το πνεύμα αυτό της μετάνοιας δίνει χώρο στο Πνεύμα του Θεού και δημιουργεί τις συνθήκες αύξησης του καρπού της χρηστότητας μέσα στον άνθρωπο. Ο Δαβίδ αναφέρει στον 1ο Ψαλμό:
«Μακάριος ο άνθρωπος, όστις δεν περιεπάτησεν εν βουλή ασεβών, και εν οδώ αμαρτωλών δεν εστάθη, και επί καθέδρας χλευαστών δεν εκάθησεν· αλλ’ εν τω νόμω του Κυρίου είναι το θέλημα αυτού, και εν τω νόμω αυτού μελετά ημέραν και νύκτα. Και θέλει είσθαι ως δένδρον πεφυτευμένον παρά τους ρύακας των υδάτων, το οποίον δίδει τον καρπόν αυτού εν τω καιρώ αυτού, και το φύλλον αυτού δεν μαραίνεται· και πάντα, όσα αν πράττη, θέλουσιν ευοδωθή.» Ψαλμός α: 1-3
Πως μπορούμε να το μεταφράσουμε αυτό πρακτικά ως στάση ζωής η οποία δημιουργεί συνθήκες αύξησης της χρηστότητας;
Επιδιώκω να μένω και να κινούμαι σε μια κοινωνία ανθρώπων που δεν είναι ασεβείς απέναντι στον Θεό, δεν είναι χλευαστές και αγωνίζονται ενάντια στην αμαρτία. Παράλληλα μελετώ το θέλημα του Θεού και εμπιστεύομαι αυτά που μου λέει στον λόγο Του. Αυτός ο άνθρωπος μοιάζει λέει με ένα δέντρο που άπλωσε τις ρίζες του δίπλα σε ζωντανά νερά. Το αποτέλεσμα είναι όχι μόνο να μην μαραίνονται τα φύλλα αυτού του δέντρου αλλά και να καρποφορεί στον καιρό του. Και όλα όσα πράττει μάλιστα θα ευοδώνονται. Πόσο απλά και πόσο όμορφα λόγια τα οποία δίνουν κατεύθυνση στη ζωή μας για μια αύξηση συν Θεώ.
Λευτέρης Τοπάλογλου
Κοζάνη
