«Πάσα πικρία και θυμός και οργή και κραυγή και βλασφημία ας αφαιρεθή από σας μετά πάσης κακίας· γίνεσθε δε εις αλλήλους χρηστοί, εύσπλαγχνοι, συγχωρούντες αλλήλους, καθώς ο Θεός συνεχώρησεν εσάς διά του Χριστού» (Εφεσίους δ’ 31-32)
Τα παραπάνω εδάφια φαίνονται εντελώς ξένα ως προς την πραγματικότητα της σύγχρονης κοινωνίας. Ο άνθρωπος του 21ου αιώνα έχει πάρα πολλούς λόγους για να είναι διαρκώς με κάτι ή με κάποιον θυμωμένος, σε τέτοιο βαθμό ώστε να μη διστάζει να εκφράζει σε κάθε ευκαιρία που του παρουσιάζεται την οργή που αισθάνεται.
Οι κύριες αιτίες αυτού του φαινομένου μπορούν εύκολα να εντοπιστούν:
- στο σύγχρονο τρόπο ζωής που είναι γεμάτος δυσκολίες, απαιτήσεις, έλλειψη χρόνου και άλλους παράγοντες που προκαλούν ψυχολογική πίεση και άγχος.
- στη συναισθηματική απομόνωση που βιώνουν πολλοί άνθρωποι, κυρίως νεαρής ηλικίας, οπότε ο θυμός συχνά είναι μια προσπάθεια προσέλκυσης της προσοχής.
- στην υπερπληροφόρηση η οποία εκτός από κουραστική, αφορά στη συντριπτική πλειοψηφία της αρνητικά νέα (πολέμους, κρίσεις, αδικίες) με αποτέλεσμα τη συσσώρευση θυμού.
- στο λανσάρισμα της οργής ως δυναμική αντίδραση, φαινόμενο που παρατηρείται ιδιαιτέρως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσηςοι «πύρινες» αναρτήσεις δημιουργούν μια ψευδαίσθηση ισχυρού χαρακτήρα, επικροτούνται ευρέως από τους αναγνώστες και αναδεικνύουν το οργισμένο άτομο ως κοινωνικό πρότυπο δυναμικού ανθρώπου.
Ο βιολογικός μηχανισμός εκδήλωσης του θυμού είναι συνοπτικά ο εξής: όταν ο εγκέφαλος αντιληφθεί την απειλή ή την πρόκληση, ενεργοποιείται η αμυγδαλή που είναι τμήμα του εγκεφάλου που ενεργοποιεί άμεσα ορισμένες σωματικές αντιδράσεις εκκρίνοντας ορμόνες, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη, που προετοιμάζουν το σώμα για άμεση αντίδραση αυξάνοντας τους καρδιακούς παλμούς, την αρτηριακή πίεση, προκαλώντας διαστολή της κόρης του οφθαλμού για αυξημένη προσοχή κ.ά.
Όταν ο θυμός πυροδοτείται απότομα, ο εγκέφαλος δεν προλαβαίνει να σκεφτεί επειδή η αμυγδαλή, για λόγους ταχύτερης αντίδρασης, παρακάμπτει τον προμετωπιαίο φλοιό που είναι υπεύθυνος για την ορθολογική σκέψη, άρα η σωματική αντίδραση είναι ενστικτώδης. Εδώ όμως θα πρέπει να τονίσουμε ότι παρά το μηχανισμό αυτό, ο άνθρωπος δεν γίνεται ασυνείδητα έρμαιο του θυμού του ώστε να απαλλάσσεται της ευθύνης των όσων διαπράττει σε κατάσταση οργής. Πριν την αποκορύφωση της «έκρηξης» συνειδητοποιεί τι του συμβαίνει και έχει την επιλογή είτε να ασκήσει αυτοέλεγχο είτε να παραδοθεί στα δελεαστικά αποτελέσματα της επιβολής που μπορεί να ασκήσει στους άλλους μέσω της οργισμένης αντίδρασής του.
Η Αγία Γραφή σε πολλά σημεία εφιστά την προσοχή στη διαχείριση του θυμού, «διότι η οργή του ανθρώπου δεν εργάζεται την δικαιοσύνην του Θεού» (Ιακώβου α’ 20).
Ποια είναι λοιπόν η πρόταση της Αγίας Γραφής;
- «Απορρίψαντες λοιπόν πάσαν κακίαν και πάντα δόλον και υποκρίσεις και φθόνους και πάσας καταλαλιάς, επιποθήσατε ως νεογέννητα βρέφη το λογικόν άδολον γάλα, διά να αυξηθήτε δι' αυτού, επειδή εγεύθητε ότι αγαθός ο Κύριος» (Α’ Πέτρου β’ 1-3)
- «Και πας όστις έχει την ελπίδα ταύτην [του ερχομού του Χριστού] επ' αυτόν καθαρίζει εαυτόν, καθώς Εκείνος είναι καθαρός» (Α’ Ιωάννου γ’ 3)
Βλέπουμε ότι ως αντίβαρο δίνονται τουλάχιστον δύο σαφή κίνητρα ώστε κάποιος να μπει στη διαδικασία αυτοσυγκράτησης: η γεύση (δηλαδή η βιωματική εμπειρία) και η προσδοκία του ερχομού του Χριστού. Και στις δύο περιπτώσεις, η συνειδητοποίηση ότι διακυβεύεται κάτι ανώτερο, αποδυναμώνει την επιθυμία για τα πιθανά οφέλη τού να υποκύψει κάποιος στο δέλεαρ μιας οργισμένης αντίδρασης και διαμορφώνει στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου νέες, διαφορετικές και επουράνιες προσδοκίες.
Επιπλέον:
«Ο δε καρπός του Πνεύματος είναι αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια» (Γαλάτας ε’ 22-23)
Δηλαδή η πλήρωση με Πνεύμα Άγιο καρποφορεί μέσα στην καρδιά του ανθρώπου τα στοιχεία εκείνα που αποτελούν το ουσιαστικό φάρμακο έναντι κάθε είδους θυμού και οργής.
Μέσα λοιπόν σε έναν κόσμο που σπαράσσεται από οργή και συγκρούσεις, ας αναζητήσουμε την ειρήνη και τη μεταμόρφωση του χαρακτήρα μας στην «υπερέχουσα οδό» που μας προτείνει ο Λόγος του Θεού.
Η ομάδα «Χριστιανισμός & Επιστήμη»
