Πώς ξεχωρίζουμε κάτι αν είναι δημιουργημένο από νοημοσύνη ή είναι προϊόν τυχαιότητας; Ποια είναι η διαχωριστική γραμμή για να διακρίνουμε αν πίσω από έναν σχηματισμό κρύβεται νοήμων δημιουργός ή τυφλές συμπτώσεις;
Η καθημερινή μας εμπειρία μέσα από απλές παρατηρήσεις μπορεί να μας οδηγήσει άμεσα σε ένα ασφαλές συμπέρασμα.
Βλέποντας σε μια αυλή κλαδάκια σκόρπια, θεωρούμε δεδομένο ότι η τυχαία διάταξή τους οφείλεται στον άνεμο που φυσούσε νωρίτερα. Βλέποντας όμως τα ίδια κλαδάκια διατεταγμένα ώστε να σχηματίζουν μια φωλιά, είμαστε βέβαιοι ότι σε κάποιο ζωάκι οφείλεται αυτή η κατασκευή.
Παρατηρώντας τις ρυτιδώσεις σε μια αμμουδιά, καταλαβαίνουμε ότι η επαναλαμβανόμενη κίνηση των κυμάτων δημιούργησε αυτό το μοτίβο. Βλέποντας όμως στην αμμουδιά χαραγμένα τέσσερα γράμματα: “HELP” είμαστε βέβαιοι ότι υπάρχει κάποιος ναυαγός εκεί κοντά.
Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι οι φυσικές διεργασίες μπορούν να δημιουργήσουν πολυπλοκότητα, αλλά η πολυπλοκότητα αυτή είναι χαοτική. Στην καλύτερη περίπτωση ίσως δημιουργηθεί κάποιο μοτίβο. Και στις δύο περιπτώσεις πάντως οι παραγόμενοι σχηματισμοί δεν προκύπτουν για να εξυπηρετήσουν κάποια σκοπιμότητα.
Αντιθέτως, όπου υπάρχει μεν πολυπλοκότητα αλλά είναι προσδιορισμένη ή όπου παρατηρείται κάποιος σχηματισμός, έστω και απλός, που να εξυπηρετεί όμως κάποιο σκοπό ή να εμπεριέχει πληροφορία, τότε αυτός δεν μπορεί παρά να είναι προϊόν κάποιας νοημοσύνης. Μάλιστα, μελετώντας τον εκάστοτε σχηματισμό, είμαστε σε θέση να σκιαγραφήσουμε τα χαρακτηριστικά και τις προθέσεις εκείνου που τον δημιούργησε.
Ένας κλάδος της επιστήμης όπου αυτό μπορεί να παρατηρηθεί εμφανώς είναι η αρχαιολογία. Ακόμη κι οι πιο απλές σπηλαιογραφίες όπου με μερικές χαρακιές απεικονίζονται μορφές ανθρώπων και ζώων, αναγνωρίζονται όχι ως τυχαίοι σχηματισμοί αλλά ως απεικονίσεις δημιουργημένες από ανθρώπινα χέρια, από τις οποίες μάλιστα μπορούν να εξαχθούν πολλά συμπεράσματα σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων της εποχής εκείνης, τις καθημερινές συνήθειές τους, την κοινωνική δομή κ.ά. Ακόμη περισσότερο εμφανής είναι η παρουσία νοημοσύνης σε πολυπλοκότερα αρχαιολογικά ευρήματα, είτε πρόκειται για κτίσματα είτε ιδιαιτέρως για επιγραφές, όπου παρότι μπορεί αυτές να μην είναι εξ αρχής κατανοητές, εν τούτοις η προσδιορισμένη πολυπλοκότητα των σχημάτων και των χαράξεων δεν αφήνουν αμφιβολία ότι κάποιο μήνυμα με συγκεκριμένες πληροφορίες περιέχεται στο εύρημα, κι επομένως μιλάμε όχι για τυχαίο σχηματισμό αλλά για ένα έργο νοήμονος προσώπου.
Από την αντίθετη πλευρά, η αναζήτηση για εξωγήινη νοημοσύνη μέσω διαφόρων προγραμμάτων SETI (Search for Extra Terrestrial Intelligence) έχει αποτύχει να εντοπίσει ραδιοσήματα ή άλλου είδους ενδείξεις οι οποίες να μαρτυρούν την ύπαρξη εξωγήινης ζωής σε κάποιο άλλο πλανήτη ή αστρικό σύστημα. Τα προγράμματα SETI βασίζονται στην προσπάθεια λήψης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας η οποία να φέρει ίχνη αναμεταδόσεων σημάτων από πολιτισμούς άλλων πλανητών. Κατά καιρούς, και ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 1950 κι έπειτα, υπήρξαν ανιχνεύσεις σημάτων οι οποίες θεωρήθηκαν σημαντικές αλλά τελικά διαπιστωνόταν ότι είτε επρόκειτο για κάποιο φυσικό μοτίβο που ανιχνεύθηκε είτε για τυχαίο συμβάν που δεν επαναλήφθηκε. Δεν εντοπίστηκαν δηλαδή ποτέ σε κάποιο ηλεκτρομαγνητικό σήμα εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα επαλήθευαν ότι δεν πρόκειται για τυχαίο φυσικό φαινόμενο αλλά για προϊόν κάποιου νοήμονος όντος.
Στο επόμενο άρθρο μας θα παρουσιάσουμε περισσότερα παραδείγματα, ιδιαιτέρως από τους ζωντανούς οργανισμούς και τη μοριακή βιολογία, με τα οποία γίνεται φανερό ότι όλη η δημιουργία γύρω μας δίνει τη μαρτυρία της για Εκείνον που την έφερε στην ύπαρξη, καθώς «ό,τι δύναται να γνωρισθή περί Θεού είναι φανερόν εν αυτοίς, διότι ο Θεός εφανέρωσε τούτο προς αυτούς. Επειδή τα αόρατα αυτού βλέπονται φανερώς από κτίσεως κόσμου νοούμενα διά των ποιημάτων» (Ρωμ. α΄ 19-20)
Η ομάδα «Χριστιανισμός & Επιστήμη»
