Τι σημαίνει πρακτικά όταν λέμε, αυτός ο άνθρωπος είναι πράος;
Εάν ανατρέξει κανείς σε λεξικά θα δει ότι η λέξη πραότητα συνοδεύεται από τις λέξεις γαλήνη, ηρεμία, ησυχία ή από τις φράσεις ήπιος χαρακτήρας, ήρεμος άνθρωπος, ο άνθρωπος που δεν αντιδρά όταν τον πειράζεις, αυτός που δεν επιδιώκει τις μάχες και τις συγκρούσεις. Αυτή είναι η εικόνα ενός ανθρώπου που ελέγχει και τιθασεύει θα λέγαμε τα συναισθήματά του και αντιμετωπίζει τις περιστάσεις γύρω του ατάραχος και ανεπηρέαστος. Αυτό βέβαια είναι εύκολο να το λέει κανείς αλλά στην πράξη δεν είναι καθόλου εύκολο. Και δεν είναι εύκολο όταν ο άνθρωπος θα προσπαθήσει να τα καταφέρει όλα αυτά μόνος του με τις δικές του δυνάμεις. Ένας χριστιανός είχε πει ότι ‘‘τίποτε δεν είναι τόσο δυνατό όσο η πραότητα και τίποτε πιο πράο από την αληθινή δύναμη’’. Η νίκη της πραότητας λοιπόν που έχει πραγματικά δύναμη, είναι να καταφέρνει ο άνθρωπος να προσεύχεται για παράδειγμα, ειλικρινά και αδιατάρακτα για έναν άνθρωπο που του προξένησε κακό. Στην πράξη βέβαια δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά. Το αποτέλεσμα αυτού του αγώνα, αυτής της στάσης ζωής, είναι ο άνθρωπος να μένει ανεπηρέαστος από το εξωτερικό περιβάλλον και τις ταραχές που προκαλούν στο νου του αυτές οι καταστάσεις. Ο πράος δηλαδή, είναι πάντα ήρεμος και φέρεται με επιείκεια και καλοσύνη, ακόμη και σ΄ αυτούς που αμαρτάνουν εις βάρος του. Δεν μαλώνει, δεν βλασφημεί, δεν βρίζει, δεν οργίζεται. Απεναντίας, ακούει, υπομένει, απαντά με γλυκύτητα και προτρέπει με αγάπη. Ένας χριστιανός είπε για την πραότητα: ‘‘Η πραότητα είναι βράχος επάνω από την αφρισμένη θάλασσα, που εντελώς ακλόνητος διαλύει όλα τα κύματα, τα οποία τον κτυπούν. […] Η πραότητα είναι συνεργός στην υπακοή, οδηγός στην αδελφοσύνη, χαλινός της μανίας, κόψιμο του θυμού, μίμηση του Χριστού, ιδιότητα των αγγέλων, δεσμός των δαιμόνων, ασπίδα κατά της πικρής οργής’’. Ένας άνθρωπος με αυτά τα χαρακτηριστικά, ακόμη και αν τον περιφρονούν, έχει χαρά, ακόμη και εάν τον στενοχωρούν, ευχαριστεί τον Θεό. Αυτούς που οργίζονται δίπλα του, τους γαληνεύει με αγάπη. Όταν τον επιπλήττουν, αυτός μένει ατάραχος. Η πραότητα δηλαδή ως καρπός είναι μια αμετακίνητη κατάσταση του νου που παραμένει η ίδια και όταν τον τιμούν τον άνθρωπο και όταν τον περιφρονούν. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε η πραότητα είναι άρρηκτα δεμένη με την ταπεινοφροσύνη μέσα στο λόγο του Θεού.
«Άρατε τον ζυγόν μου εφ’ υμάς, και μάθετε απ’ εμού, διότι πράος είμαι και ταπεινός την καρδίαν, και θέλετε ευρεί ανάπαυσιν εν ταις ψυχαίς υμών» Ματθ. ια:29.
Η πραότητα δηλαδή, είναι ένα χαρακτηριστικό του ίδιου του Κυρίου μας το οποίο συνοδεύεται με το στοιχείο ενός ταπεινού χαρακτήρα. Η σύνδεση αυτής της πραότητας με την ταπείνωση φαίνεται και στο βιβλίο των Ψαλμών:
«Ο Κύριος υψόνει τους πράους, τους δε ασεβείς ταπεινόνει έως εδάφους». Ψαλμ. ρμζ:6
Στην πραότητα δηλαδή υπάρχει ύψωση από τον Θεό. Αντίθετα στην ασέβεια υπάρχει το αντίθετο αποτέλεσμα.
Γιατί άραγε να μην υπάρχει το χάρισμα της πραότητας αλλά αναφέρεται ως καρπός Πνεύματος Αγίου;
Εάν δούμε λοιπόν την πραότητα μέσα στο χριστιανικό πλαίσιο, θα δούμε ότι η πραότητα είναι ένα από τα εννέα συστατικά του Αγίου Πνεύματος όπως μας αναφέρει ο απ. Παύλος στην προς Γαλάτας επιστολή στο ε΄(5ο) κεφ. Είναι κάτι δηλαδή που ο Θεός το δίνει ως καρπό, στο βαθμό που ο άνθρωπος αφήνει τον Θεό να εργαστεί μέσα του. Δεν είναι καθόλου τυχαία η αναφορά της πραότητας στον καρπό του Αγίου Πνεύματος και όχι στα χαρίσματα. Η κομβική διαφορά μεταξύ χαρίσματος και καρπού είναι ότι το μεν χάρισμα είναι το αποτέλεσμα της επιλογής του Θεού, ο δε καρπός είναι το αποτέλεσμα της επιλογής του ανθρώπου να δώσει το δικαίωμα στο Άγιο Πνεύμα να κάνει το έργο που θέλει. Στην πρώτη περίπτωση ο Θεός είναι Αυτός που αποφασίζει να δώσει τα χαρίσματα που θέλει στους ανθρώπους, όποτε και όπως θέλει αυτός.
«Αναβάς εις ύψος, ηχμαλώτευσεν αιχμαλωσίαν και έδωκε χαρίσματα εις τους ανθρώπους». Εφεσ. δ:8
Στην επιστολή προς Ρωμαίους, ο απ. Παύλος λέει χαρακτηριστικά:
«Μήπως το πλάσμα θέλει ειπεί προς τον πλάσαντα, Διά τι με έκαμες ούτως; Η δεν έχει εξουσίαν ο κεραμεύς του πηλού, από του αυτού μίγματος να κάμη άλλο μεν σκεύος εις τιμήν, άλλο δε εις ατιμίαν;» Ρωμ. θ:21
Έχουμε λοιπόν να κάνουμε με έναν Θεό που Αυτός αποφασίζει τι θέλει να δώσει στον κάθε άνθρωπο. Και το δίνει, όχι γιατί το εργάστηκε αλλά, γιατί απλά ο Θεός θέλει να το δώσει και μάλιστα δωρεάν. Για αυτό είναι και χάρισμα. Ο καρπός όμως είναι κάτι διαφορετικό. Είναι κάτι που έχει να κάνει με τη χρήση της ελευθερίας που μου έδωσε ο Θεός να πάω μπροστά Του και να διαθέσω τον εαυτό μου για να με μεταμορφώσει. Πηγαίνω ως χώμα που αφήνω τον σπόρο του Θεού να πέσει στη γη που είναι η καρδιά μου και αφήνω τον σπόρο αυτό να φυτρώσει και να μεγαλώσει μέσα μου. Αυτό δεν είναι κάτι ούτε απλό ούτε εύκολο. Και δεν είναι ούτε απλό ούτε εύκολο γιατί η καρποφορία δεν έρχεται αμέσως.
«Διά τούτο απορρίψαντες πάσαν ρυπαρίαν και περισσείαν κακίας δέχθητε μετά πραότητος τον εμφυτευθέντα λόγον τον δυνάμενον να σώση τας ψυχάς σας». Ιακ. α:21
Δέχομαι λοιπόν με πραότητα τον λόγο που φυτεύεται μέσα μου και αυτός ο λόγος εργάζεται σωτηρία. Εδώ στις λέξεις ‘‘απορρίψαντες’’ και ‘‘δέχθητε’’ υπάρχει η συνέργεια του ανθρώπου. Εγώ δηλαδή θα απορρίψω την ρυπαρία και την κακία, εγώ θα δεχθώ με πραότητα τον λόγο που θέλει να φυτευθεί μέσα μου. Αυτό δεν είναι χάρισμα αλλά είναι καρπός. Και είναι καρπός γιατί ο σπόρος και το χώμα, ο Θεός και ο άνθρωπος έρχονται σε συνέργεια μεταξύ τους.
«Ενδύθητε λοιπόν, ως εκλεκτοί του Θεού άγιοι και ηγαπημένοι, σπλάγχνα οικτιρμών, χρηστότητα, ταπεινοφροσύνην, πραότητα, μακροθυμίαν». Κολ. γ:12
Βλέπουμε και εδώ τη λέξη ‘‘ενδύθητε’’. Μια λέξη που δείχνει ότι η ευθύνη να ντυθώ αυτά τα όμορφα ρούχα της χρηστότητας, της ταπεινοφροσύνης, της πραότητας και της μακροθυμίας ανήκει σε μένα. Άλλωστε ποτέ δεν θα μας ζητούσε κάτι ο Θεός το οποίο δεν θα μπορούσαμε να το κάνουμε χωρίς τη χάρη Του να ενεργεί μέσα μας. Γι’ αυτό είπε:
«Άνευ εμού δεν δύνασθε να κάμητε ουδέν». Ιωαν. ιε:5
Ο απ. Παύλος την κατάλαβε πάρα πολύ καλά αυτήν την ισορροπία ανάμεσα στην τέλεια αδυναμία τού ανθρώπου και στην τέλεια δύναμη του Θεού όταν έλεγε στην επιστολή προς Φιλιππησίους.
«Εξεύρω να ταπεινόνωμαι, εξεύρω και να περισσεύωμαι· εν παντί τόπω και κατά πάντα είμαι δεδιδαγμένος και να χορτάζωμαι και να πεινώ, και να περισσεύωμαι και να υστερώμαι· τα πάντα δύναμαι διά του ενδυναμούντός με Χριστού». Φιλ. δ:12
Λευτέρης Τοπάλογλου
Κοζάνη
